Wydarzenia: zespół literacko-historyczny COGITO

Twórczość literacka słuchaczy UTW

                                                       Twórczość literacka słuchaczy UTW na przestrzeni 40 lat (1978 - 2018)

Twórczość literacka jest specjalnością przede wszystkim Zespołu Literacko-Historycznego. Jego zalążki tworzyły się już w 1979 r., a początki sięgają 1981 roku. Niespokojne lata osiemdziesiąte XX w. nie sprzyjały oficjalnym działaniom. Na spotkaniach nieformalnych do literatów dołączali historycy. W 1988 r. ta grupa wspólnie wznowiła działalność jako Zespół Literacko-Historyczny. W tym samym roku wszedł on na arenę wydarzeń ogólnouniwersyteckich, których lista jest długa.
Zaczyna się od recytacji wierszy w 70. rocznicę odzyskania niepodległości Polski i od przypomnienia 190 rocznicy urodzin Adama Mickiewicza, literacko - muzycznym montażem opartym na fragmentach „Dziadów”. W okresie świąt Bożego Narodzenia przy choince literaci zaprezentowali własne utwory i wspomnienia o pierwszej „Gwiazdce”, przeżytej w Szczecinie. W 1990 r. na tej liście znajduje się przekazanie do archiwum Książnicy Pomorskiej (wówczas Biblioteki Wojewódzkiej) 4 opracowań: „Poezja własna”, Wspomnienia i opowiadania”, „Słuchacze UTW o jego działalności” oraz „Kronika UTW”, przygotowanych na jubileusz 10-lecia UTW, który się nie odbył.
Dalsze lata obfitowały w wydarzenia patriotyczne. Zaproszony do UTW w kwietniu 1990 r. pierwszy powojenny prezydent miasta - prof. dr Piotr Zaremba - zapoznał słuchaczy ze swoimi przeżyciami w pierwszych dniach obejmowania urzędu i z trudnościami, jakie miał do pokonania.
Wzruszające i symboliczne było uroczyste złożenie garści ziemi z mogił Lasu Katyńskiego pod Pomnikiem Katynia na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie w 1990 r. Ziemię przywiozła słuchaczka, Janina Turek, urodzona z matki Polki w Irkucku, wychowana w Petersburgu, mieszkająca po wojnie w Szczecinie. Przy pomniku były recytowane fragmenty misterium „Dziady Katyńskie” Tadeusza Zwilniana Grabowskiego, szczecińskiego literata, krytyka, dziennikarza. W 1991 r. montażem poetycko-muzycznym została uczczona 200. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
Podczas konferencji pt. „Starzeć się godnie i pięknie”, zorganizowanej przez UTW w Międzynarodowym Roku Seniora 1999, zespół wystawił scenkę „Straszny sen i przebudzenie”, a poeci czytali swoje wiersze.
Po wejściu w XXI wiek rozpoczęła się współpraca literatów z amatorskim teatrzykiem „Magnolia” z Medycznego Studium Zawodowego. W 2002 r. powstała sztuka „Zdarzyło się w noc wigilijną” ze scenariuszem opartym na tekstach poetki Jadwigi Kulikowskiej-Grajek oraz kierującej teatrzykiem, Reginy Biskupskiej. Wśród wykonawców wystąpili słuchacze UTW. W 2004 r. ten sam duet opracował przedstawienie „Diabły i Anioły”. Sztuki były wystawiane w UTW oraz w kilku szczecińskich placówkach kulturalno-oświatowych i innych instytucjach.
W następnych latach literackie teksty słuchaczy UTW były wykorzystywane przez zespoły sceniczne i estradowe. W Kabarecie DWUDZIESTOLATEK ze swoimi satyrycznymi wierszami występował poeta Ryszard Ignacy Reinowski. Teatrzyk Satyryczny RAZ, DWA, TRZY scenariusze do licznych sztuk opierał na twórczości członków słuchaczy UTW, między innymi Anny Ogrodowicz, Aleksandry Głowackiej, Haliny Rakowskiej - Jeżyńskiej, Jadwigi Radomskiej. Chóry: KANON i MELODIA, śpiewały Hymn Szczecina do słów wiersza „Miasto rodzinne” Jadwigi Kulikowskiej-Grajek.
Z okazji ćwierćwiecza działalności UTW, w 2003 r. członkowie zespołu zorganizowali konkurs literacki dla dzieci i młodzieży z zaprzyjaźnionych szkół. Jego wyniki zostały opublikowane w opracowaniu UTW pt. „Młodzi o starości”.
W 2008 r., w czasie obchodów XXX - lecia UTW, zespół wystąpił w spektaklu „My o sobie”. W 2009 r. - przedstawił literacko-poetyckie widowisko „Staropolskie obrzędy bożonarodzeniowe” z kolędami śpiewanymi przez chóry: MELODIA oraz KANON. W 2011 r. pokazał wykład o życiu i twórczości Czesława Miłosza, składający się z trzech części. Narracja była przeplatana czytaniem wierszy poety, a na ekranie, na tle rękopisów noblisty, pojawiał się jego wizerunek z różnych okresów życia, opracowany komputerowo przez Ryszarda Soldata z Zespołu FOTO-VIDEO.
Zainteresowani poezją mieli możliwość uczestniczenia w 2012 r. w „Spotkaniu poetyckim opartym na własnej twórczości członków UTW”, które odbyło się ze śpiewem solistki z chóru MELODIA przy akompaniamencie gry na fortepianie. W spotkaniu wzięło udział wielu słuchaczy - poetów, nie będących członkami Zespołu Literacko-Historycznego. Wcześniej swoje wiersze zamieszczali w czasopiśmie „Prana”, w jubileuszowych publikacjach UTW, prezentowali na okolicznościowych spotkaniach, na stronie internetowej lub gromadzili w szufladach. W ostatnich latach poważny dorobek poetycki ujawnili, nie będący członkami zespołu literacko-historycznego, między innymi tacy słuchacze UTW jak: Jolanta Adamczyk, Józef Sygidz, Helena Durys, Radosław Kleszczewski, Czesław Kramarz, Cecylia Płuciennik.
W spektaklu „Co nam w duszy gra?” (jubileusz XXXV- lecia UTW), Zespół Literacko-Historyczny zaprezentował montaż poetycko - muzyczny wspólnie z chórem MELODIA. W części poetyckiej wykorzystano wiersze napisane i recytowane przez członków zespołu.
Wydarzeniami w UTW była większość z kilkudziesięciu wykładów o tematyce literackiej i historycznej, przygotowanych i wygłaszanych przez członków Zespołu Literacko-Historycznego. Interesujące były wykłady Bernarda Maćkowiaka, dr Izabeli Awęckiej, dr Krystyny Pawlaczyk, dr Władysławy Homy, która w jednym z nich zreferowała treść swojej wspomnieniowej książki „Z podolskiej Płotyczy na zachód Polski”.
Ciekawa była prezentacja wykładu wygłoszonego w 2009 r. przez dr Genowefę Kondraciuk - Gabryś „Szczecińskie pomniki z historią w tle”, wzbogacona licznymi fotografiami pomników, opracowana komputerowo przez Kazimierza i Romę Janickich z Zespołu FOTO-VIDEO. Potem wykład ten był przedstawiany gościnnie wśród turystów, młodzieży w bibliotece, medyków w szpitalu.
W pamięci słuchaczy pozostał każdy z 7. widowiskowych, multimedialnych wykładów Aleksandry Głowackiej, głównie przybliżających życie i twórczość wybitnych Polaków (między innymi: A. Mickiewicza, J. Słowackiego, F. Chopina).
Niezapomniane wrażenie na widzach i słuchaczach pozostawił, wyświetlony w 2009 r., historyczny film „Honor Generała” o Stanisławie Sosabowskim i spotkanie z jego reżyserką, szczecinianką, Joanną Pieciukiewicz. Seans i dyskusja odbyły się dzięki staraniom Danuty Łysakowskiej i Sylwii Wróblewskiej, które same też przygotowywały intrygujące wykłady.
Innym rodzajem literackich i historycznych ekspresji było dążenie do publikowania własnej twórczości. W 1995 r. Szczecińskie Towarzystwo Kultury ogłosiło zakończenie, trwającego przez 25 lat, pierwszego etapu konkursu „Dzieje Szczecińskich Rodzin w XX wieku”. Spośród pamiętnikarzy z UTW nagrody otrzymali: Jadwiga Kulikowska-Grajek, za każde z 15 wysłanych opracowań, Bernard Maćkowiak i Zofia Zielińska „Zula Sad”, którzy przekazali po 7 nagrodzonych wspomnień.
Członkowie Zespołu Literacko-Historycznego prowadzili kronikę UTW i byli założycielami, kierownikami, redaktorami i głównymi twórcami powstałego w 1995 r. czasopisma „Prana, czyli siła witalna”. Swoje utwory publikowali w jubileuszowych tomikach: „Wybrane wiersze i fraszki z 20- letniej działalności UTW” , „Zbiór wybranych wspomnień oraz inne materiały dwudziestoletniej działalności UTW”, liryczne i epickie miniaturki literackie w albumie „Szczecin okiem seniora”, wydanym na XXX- lecie UTW. W latach 2013 - 2015, dzięki współpracy redakcji „Prany” z Zespołem Literacko-Historycznym, zostały opublikowane dwa tomiki wierszy: „Co nam w duszy gra...” - zbiór wybranych wierszy słuchaczy UTW oraz „Poetycko o prozie życia” - wiersze zebrane jednej autorki, Jadwigi Radomskiej.
Swoje reportaże i inne utwory literackie słuchacze UTW prezentowali też na założonej w 2007 r. stronie internetowej.
Uzdolnieni poetycko słuchacze UTW zapisali się w „Szczecińskim almanachu wierszy”. W jego rocznikach z lat 2009 - 2012 ukazało się łącznie około 50 wierszy pięciu autorek z UTW: Haliny Rakowskiej-Jeżyńskiej, Genowefy Kondraciuk-Gabryś, Jadwigi Radomskiej, Ireny Kęszyckiej, Krystyny Trumpiel.
W 2015 r. utwory literackie czterech słuchaczek UTW (Antoniny Abramiuk, dr Genowefy Kondraciuk-Gabryś, dr Krystyny Pawlaczyk i Haliny Jarmołowicz) zostały opublikowane w książce „To, co przetrwa...”. Zawiera ona plon konkursu „Ocalić od zapomnienia”, zorganizowanego na Wydziale Humanistycznym US.
Słuchaczką UTW jest Grażyna Wolska, autorka debiutanckiej książki fabularnej, „Dogonić czas”, opublikowanej w 2015 r.
Znaczącym osiągnięciem literacko - historycznym było opublikowanie zbioru wspomnień zatytułowanego „Nic nie jest milczeniem”, powstałego z inicjatywy i według projektu dr Genowefy Kondraciuk-Gabryś, realizowanego we współpracy z dr Władysławą Homą przy wsparciu koleżanek z zespołu. Premierowa prezentacja książki odbyła się na Wydziale Humanistycznym US, a następna - w Zamku Książąt Pomorskich. Towarzyszyła im wystawa plakatów tekstowo - graficznych oraz montaż literacki fragmentów książki. W uroczystościach uczestniczyli przedstawiciele szczecińskich władz, naukowców oraz lokalnych mediów. Montaż fragmentów tej książki został przedstawiony w 2012 r. gościnnie w Wyższej Szkole Edukacji i Terapii w Szczecinie. Publikacja wspomnień była poprzedzona wywiadem z dr Genowefą Kondraciuk-Gabryś, zamieszczonym w internetowym portalu pamiętnikarskim „Piszemy wspomnienia”. Po prezentacji książki w US, w Radiu Szczecin odbył się dwugodzinny wywiad z jej redaktorkami, a TVP Szczecin wyemitowała fragmenty uroczystości.
W książce ukazały się wspomnienia 9. słuchaczek UTW: Jadwigi Kulikowskiej-Grajek, Janiny Turek, Anny Grucy, dr Władysławy Homy, Zofii Zielińskiej „Zuli Sad”, Wandy Nowodworskiej, dr Izabeli Awęckiej, Krystyny Trumpiel oraz dr Genowefy Kondraciuk-Gabryś, a także 4. osób związanych rodzinnie lub towarzysko z członkami Stowarzyszenia UTW.
Do wydarzeń literackich należy zaliczyć także coroczne, podsumowujące spotkania autorów w redakcji czasopisma „Prana”, które się odbyły w latach 2011 - 2015 oraz w roku 2018.
W swojej niemal 40- letniej działalności Zespół Literacko-Historyczny:
przeciętnie co roku występował na forum UTW z co najmniej jednym wykładem i jednym programem artystycznym; od połowy pierwszej dekady XXI w. część z tych wystąpień miała oprawę multimedialną,
przez około 30 lat przedstawicielki zespołu prowadziły kronikę UTW,
zespół przygotowywał materiały do wszystkich publikacji jubileuszowych,
od 1995 r. redagował czasopismo „Prana, czyli siła witalna”, a jego członkowie byli autorami większości zamieszczanych w nim artykułów,
od 2007 r. współdziałał w redagowaniu strony internetowej UTW,
dwie jego członkinie, przy wsparciu koleżanek z zespołu, opracowały zbiór wspomnień pt. „Nic nie jest milczeniem”, opublikowany w 2010 r.
zespół w swoich szeregach skupiał twórców uczestniczących w konkursach literackich i publikujących swoje utwory. Troje z nich: Jadwiga Kulikowska-Grajek, Zofia Zielińska „Zula Sad” i Ryszard Ignacy Reinowski, swoje literackie biogramy ma zapisane w „Encyklopedii Szczecina”.
Działalność słuchaczy UTW, uprawiana jako pasja, była bogata, różnorodna, ciekawa i utrzymywała się na wysokim poziomie twórczym. Nie mniejszych osiągnięć należy życzyć następnym pokoleniom „studentów trzeciego wieku”.

                                               dr Genowefa Kondraciuk-Gabryś,członkini Zespołu Literacko-Historycznego od 2005 r.

 

Wykonawcy montażu literackiego „Czesław Miłosz, wielki poeta, świadek i komentator wydarzeń XX wieku, noblista”, 2011 r.

Podpisywanie książki NIC NIE JEST MILCZENIEM przez Genowefę Kondraciuk-Gabryś Wydział Humanistyczny US. 2011 r.