Wydarzenia: zespół literacko-historyczny COGITO
Poniżej drukujemy wybrane wystąpienia naszych uczestników:
Na spotkaniu naszego zespołu w dniu 25.XI. kolega Henryk opowiedział nam o ochronie przyrody:
Historia ochrony przyrody w Polsce
Już w zamierzchłych czasach czczono różne obiekty przyrodnicze takie jak: gaje, różne gatunki okazałych drzew, skały, głazy, rzeki, czy też niektóre gatunki zwierząt.
Wiemy, że w Polsce na początku XI w. król Bolesław Chrobry, kierując się, jakbyśmy to obecnie określili, ochroną gatunkową – wydał zakaz tępienia bobrów i jednocześnie poddał ochronie ich żeremia.
Pierwszym ważnym dokumentem dotyczącym ochrony przyrody był wydany przez króla Kazimierza Wielkiego, w 1347 r., ,,Statut Wiślicki”, w którym określono podstawy prawne ochrony lasów. Zawierał on także przepisy dotyczące ochrony dębów i pni bartnych oraz zabraniał kradzieży drewna i wypalania lasów.
W 1423 r. król Władysław Jagiełło w ,,Statucie Wareckim” ustanowił prawo dotyczące ochrony cisa i innych cennych gatunków drzew oraz zaostrzył kary za ich nielegalny wyrąb.
W 1523 r. król Zygmunt Stary w ,,Statucie Litewskim” objął ochroną rzadkie i zagrożone wyginięciem zwierzęta łowne, do których zaliczano: żubra, tura, bobra, sokoła wędrownego i łabędzia niemego.
Od początku XVI w. w naszym Państwie lawinowo rosła anarchia, a statuty królewskie coraz mniej przestrzegano. Tym bardziej, że wraz z odkryciami geograficznymi i rozwojem przemysłu niezmiernie wzrosło, w Europie Zachodniej, zapotrzebowanie na surowiec drzewny i jego pochodne. Przystąpiono do masowej wycinki lasów. Krótki, ale treściwy obraz ówczesnej rzeczywistości zostawił nam Jan Kochanowski w swoim wierszu p.t. ,,Satyr”. Ilustruje go następujący cytat: ,,Gdzie poźrzę, wszędy rąbią, albo buk do huty, albo sośnię na smołę, albo dąb na szkuty”.
Rabunkowe, masowe wycinanie lasów trwało do końca XVIII w. W XIX w zmniejszono ich wycinanie, ponieważ ilość dostępnych lasów znacznie się zmniejszyła, a przyrostu masy drzewnej nie było, bo nikt nie odnawiał wyciętych uprzednio powierzchni leśnych.
W latach 1918-39 ubyło w Polsce ok 800 tys ha lasów. Co prawda rządy uchwalały różne przepisy o ochronie przyrody, w tym lasów, ale nie miały możliwości wdrażać ich, gdyż występował zbyt silny opór prywatnych właścicieli.
W latach 1945-2014 powierzchnia Lasów Państwowych wzrosła z ok 5. mln ha do około 8. mln ha. Jest to bezprecedensowy wzrost powierzchni lasów w skali europejskiej. Poza tym w okresie lat 1946-48, dzięki staraniom przyrodników, szczególnie profesorów: Władysława Szafera, Adama Wodziczko i Walerego Goetla , opracowano projekt ustawy o ochronie przyrody, którą sejm uchwalił 7. kwietnia 1949 r. Ustawa ta działała ponad 40 lat. Stanowiła ona wielki krok ku nowocześnie rozumianej i wykonywanej ochronie przyrody.
W związku ze zmieniającymi się światowymi tendencjami w ochronie przyrody oraz politycznymi zmianami w Polsce, 16 października 1991r. uchwalono nową ustawę , w której na nowo zdefiniowano treści i cele ochrony przyrody.
Po 13 latach, w dniu 16 kwietnia 2014r. sejm przyjął aktualnie obowiązującą ustawę, dostosowując ją do różnych dyrektyw Rady Ministrów Unii Europejskiej oraz zapisów zawartych w ,,Sieci Obszarów Natura 2000”.
Ustawa dokładnie precyzuje efekty ochrony przyrody i określa, że polegają one na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody. Przepisy ustawy, wg naszej aktualnej wiedzy, w pełni umożliwiają realizację założonych sobie celów.
dr inż. Henryk Klimek
Bibliografia:
1. Broda J., 2000, Historia Leśnictwa w Polsce;
2. Lasy Państwowe w 90. odsłonach, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, wyd. Akademia Rolnicza w Poznaniu, 2014 ;
3. Grzywacz A., 2009,Życie lasu, Ministerstwo Środowiska, Warszawa;
4.Pomorze – historia ochrony przyrody na Pomorzu od zarania dziejów po dzień dzisiejszy, Ministerstwo Rolnictwa, Środowiska i Ochrony Konsumentów Maklemburgii – Pomorza Przedniego, praca zbiorowa, Verlag, 2008
