Wydarzenia: zespół literacko-historyczny COGITO

2022 rokiem wybitnych kobiet

2022 rokiem wybitnych kobiet

 Decyzją Sejmu i Senatu ogłoszono rok 2022 rokiem trzech wybitnych kobiet :Marii Konopnickiej, Marii Grzegorzewskiej, Wandy Rutkiewicz, a także twórcy Mazurka Dąbrowskiego Józefa Wybickiego.

 Maria Konopnicka

180 lat temu 23 .05. 1842 r.w Suwałkach w rodzinie Józefa Wasiłowskiego i Scholastyki z Turskich urodziła się przyszła poetka, autorka prozy, reportażystka, redaktorka, tłumaczka, jedna z njważniejszych i najznakomitszych twórców literatury dla dzieci i młodzieży, działaczka na rzecz równouprawnienia kobiet...

Zasadniczą cechą Marii Konopnickiej była bezkompromisowość. Żadne naciski ze strny środowiska konserwatywno- szlacheckiego, klerykalnego, rodzinnego czy towarzyskiego nie były w stanie nakłonić ją do zmiany zdania czy decyzji, które uznawała za słuszne. Przez to jej prace pulsują prawdą , współczuciem, , buntem wobec niesprawiedliwości społecznej i uciskowi politycznemu ze strony zaborców, dyskryminacji religijnej, rasowej i społecznej, a także miłością wobec dzieci, piękna świata i natury.

Zadebiutowała dosyć późno, bo w wieku 34 lat, ale jej debiut szczęśliwie zauważył i życzliwie ocenił znany już wówczas pisarz Henryk Sienkiewicz. Jego życzliwa krytyka pomogła Marii, mamie sześciorga dzieci, podjąć decyzję. Zdecydowła, że będzie pisać, by móc wyrazić swe przemyślenia, odczucia, bunt, gniew.....

Nie miała łatwego życia, bo by pisać i być sobą , opuściła męża i z dziecmi zamieszkała w Warszawie. Od tej pory mogła liczyć jedynie na siebie. Rodzinę utrzymywała zarabiając korepetycjami ( możemy sobie wyobrazić jak trudne to było dla samotnej kobiety ). Pisała i stawała się coraz popularniejsza, ale nie szło to w parze z poprawą sytuacji materialnej. Nawet wtedy, gdy jej sława poetycka na dobre się ustaliła, nie pozbyła się kłopotów finansowych, bo wydawcy płacili opieszale i skąpo.

W latach 1884 – 1886 była redaktorką naczelną nowo powstałego czasopisma dla kobiet Świt. Nie od razu się zdecydowała, bo tzw. czasopisma kobiece, według niej : „Istniejące u nas pisma „dla kobiet”[...] tym się, niestety odznaczają, że są banalne bezbarwne i pozbawione wszelkiej żywotnej treści”. Irytowała ją ich pruderia i zakłamanie oraz preparowane wszelkie treści jak dla istot mało rozgarnięetych, infantylnych. Ostatecznie zdecydowała ( fr. listu do E. Orzeszkowej) „Ten Bluszcz z zasznurowaną buzią i spuszczonymi oczami dosyć mnie nagniewał. Warto przecież kobiecie polskiej co innego dać do ręki”.

Redagowany przez nią Świt był jednym z najciekawszych i najpoważniejszych czasopism, jakie ukazywały się u schyłku XIX w. na ziemiach polskich. Po rezygnacji Konopnickiej z jego redagowania, niestety, stracił swą rangę.

Z redagowania Świtu zrezygnowała, bo nie mogła i nie chciała znosić dłużej ataków na siebie ze strony prasy reakcyjnej, a nawet obozu postępowego, któremu nie wszystkie tendencje, opinie pisma i prace drukowane w nim się podobały. Wszystko to a także utarczki z krytyką i z wydawcą wpłynęły na jej decyzję.

 Kobietą roku 2022 została, jak głosi orzeczenie Sejmu, za to, że : „Dokonała przełomu w polskiej literaturze dla dzieci, podnosząc tę dziedzinę pisarstwa na wyżyny artyzmu.Za pomocą utworów literackich protestowała przeciwko antypolskiej polityce zaborców i niesprawiedliwości społecznej. Współorganizowała protest światowej opinii publicznej przeciwko niemieckim represjom wobec dzieci polskich we Wrześni w latah 1901 – 1902 i ustawom uwłaszczeniowym. Walczyła o prawa kobiet oraz pomagała uwięzionym z przyczyn politycznych przez rosyjskie władze”.

Na uwagę zasługuje również to, że Konopnicka nie uznawała autorytetów, jeśli zasługiwały one na naganę. Tym ściągnęła na siebie brzemienne w skutki gromy kręgów klerykalnych. W swych szkicach dramatycznych zaatakowała toczącą się od wieków walkę między fanatyzmem religijnym, kultywowanym przez kler, a nauką.

Zajadle i bezpardonowo przeciwko pisarce wystąpiła prasa klerykalna, a szczególnie rzegląd Katolicki, sfery szlachecko zachowawcze. Pomniejszano jej talent : „...kierunek umysłu, pomimo jego szlachetnych porywów, skrzywiony, niezdrowy i w owocach swej twórczości bardzo szkodliwy”. Pod wpływem tej atmosfery drzwi wielu salonów stały się dla niej zamknięte, niektóre redakcje odrzucały jej utwory. Nie zmieniła pisarka jednak swej postawy i do końca życia żywo będzie reagować na niegodną, jej zdeniem, politykę Watykanu i zachowanie kleru.

Społeczeństwo polskie mimo to obdarowało ją dworkiem w Żarnowcu z okazji jubileuszu 25 -lecia pracy pisarskiej, a jej pogrzeb, bez udziału duchowieństwa, we Lwowie w 1910 r. na Cmentarzu Łyczakowskim zgromadził 50 tysięcy ludzi.

Na płycie jej grobu wyryto napis:

 ...Proście wy Boga o takie mogiły,

Które łez nie chcą, ni skarg, ni żałości.

Lecz dają sercom moc czynu, zdrój siły

Na dzień przyszłości...

                                                                     Wanda Sobieralska

Marii Grzegorzewska

Józef Wybicki

Wanda Rutkiewicz