Wydarzenia: Zespół przyrodniczy

Dzięcioły – 03.03. 2023 r.

Czekając na nadejście wiosny poświęciliśmy nasze spotkanie na zapoznanie się z życiem dzięciołów. O tej porze roku trudno sobie wyobrazić spacer po lesie bez stukania dzięciołów. To stukanie, to jest tak zwany werbel. Dzięcioł może wówczas stukać w suchą gałąź, kawałek blachy, w rynnę, bądź w każdy dowolny element, który wydaje donośny dźwięk. Uderza dziobem około 20 razy na sekundę, potem krótka przerwa i znowu uderzenia. Dzięcioł robi tak w okresie godowym aby zaznaczyć swoją obecność w rewirze. Każdy gatunek dzięcioła ma swój własny werbel.
Rodzina ptaków z rzędu dzięciołowych (Piciformes) obejmuje gatunki leśne, zamieszkujące lasy całego świata (poza Australią, Nową Gwineą, Madagaskarem i innymi mniejszymi wyspami). Do rodziny należą: Krętogłowy - Jynginae, Dzięcioły - Picinae, Dzięciolniki - Picumninae (nie występują w Polsce).
Na świecie jest 180 gatunków dzięciołów. Największe zróżnicowanie występuje w tropikalnych lasach deszczowych, ale występują też na sawannach czy lasach bambusowych.
W Polsce mieszka 10 gatunków dzięciołów (czarny, zielony, zielonosiwy, trójpalczasty, białogrzbiety, duży, białoszyi, średni, dzięciołek no i krętogłów). Białoszyi, zwany też syryjskim przybył do nas w drugiej połowie XX wieku z południa i tak się zadomowił, że krzyżuje się z najpospolitszym naszym dzięciołem – dzięciołem dużym.
Krętogłów - najdziwniejszy, żeby nie powiedzieć dziwaczny, ubarwieniem bardziej przypomina ćmę niż ptaka. Zimuje w Afryce. W Polsce wszędzie rzadki. Unika gór. Preferuje zaciszne, ciepłe skraje lasów, duże leśne polany. Jest uzależniony od obfitości swojego podstawowego pokarmu – mrówek. Zajmuje istniejące dziuple, w miarę potrzeby potrafi przepędzić pierwotnych użytkowników gniazda, nawet z jajami, wyrzucając je z dziupli. Żyje conajmniej10 lat. Nazwa tego ptaka pochodzi od specyficznego zachowania polegającego na kręceniu głową, rozkładaniu i unoszeniu ogona i syczeniu, które przydaje się krętogłowom, gdy zostają zaskoczone w dziupli. Potrafią wtedy spłoszyć drapieżnika , udając węża.
Dzięcioł czarny – jest największym naszym dzięciołem. Jest cały czarny. Samce mają czerwoną czapeczkę, a samice czerwoną przepaskę na głowie. Swe ogromne dziuple wykuwa w sosnach. Głębokość dziupli sięga 50 cm. Wykucie takiej dziupli zajmuje parze dzięciołów około 2 tygodnie. Pokarmem są larwy owadów żerujące pod korą i w martwym drewnie , także mrówki, głównie gmachówki i rudnice. Są aktywne w ciągu dnia. Noce spędzają w dziuplach. Dzięcioły czarne są ogromnie silne i hałaśliwe. Są monogamiczne. Para współpracuje w budowie dziupli, wysiadywaniu jaj, wychowywaniu młodych. Zazwyczaj jest około 5 białych jaj. Barwa pozwala dostrzec je w słabym świetle na dnie dziupli.
Dzięcioł duży - najpowszechniejszy w Polsce, spotykany we wszelkiego typu siedliskach leśnych, parkach, sadach. Liczebność tego gatunku w Europie szacuje się na 5 mln par. Żyje około 10 lat. Pokarm to: larwy owadów żyjących w drewnie, mrówki i ich larwy, gąsienice żerujące na liściach drew, orzechy, nasiona buków, sosen i świerków, okazjonalnie pisklęta mniejszych ptaków, nektar i drobne owoce. Zimą podstawą jadłospisu są nasiona świerków i sosen, ale ptaki te nie gardzą też padliną. Potrafi niszczyć budki lęgowe, gdy tylko usłyszy głosy piskląt. Opuszczone budki wykorzystuje do nocowania, szczególnie zimą. Pojawia się przy karmnikach (inne dzięcioły bardzo rzadko), w których jest słonina. On też słynie z kuźni (specyficzny sposób wydłubywania nasion z szyszek świerków).
Dzięcioł zielony- kolorowy jak papuga. Zamieszkuje świetliste lasy mieszane , doliny rzek i skraje większych kompleksów leśnych niemal całej Europy. W Polsce jest nieliczny. Z lubością kopie w ziemi rozkopując mrowiska mrówek darniowych. Może poszczycić się najdłuższym językiem wśród dzięciołów, który osiaga18 cm. Młode ptaki muszą zjeść każdego dnia około szklanki mrówek. Prawdopodobnie metabolizm tego gatunku jest uzależniony od dużych dawek kwasu mrówkowego.
Nie mam tu miejsca na opisywanie poszczególnych gatunków i ich zwyczajów. Może wspomnę jeszcze tylko o jednym. O „obrączkowaniu drzew”. Na przedwiośniu praktycznie wszystkie nasze gatunki dzięciołów obrączkują drzewa. Polega to na wykonaniu nakłuć wokół pnia, najczęściej brzozy lub osiki, w celu dostania się do słodkiego soku. Tym sposobem ptaki uzupełniają dietę o cenne cukry i minerały, a na dodatek zjadają owady zwabione słodkim syropem.

Tekst i zdjęcia: Julita Szutowicz

                                          Ślady kucia dzięcioła czarnego                                                      Zimowy magazyn.

                             Dzięcioł duży lubi gdy zawieszam słoninkę.                      Dzięcioł zielony ( samica ) w moim ogrodzie.

                                                                       Mrowisko zniszczone przez dzięcioła zielonego.