Wydarzenia: Zespół przyrodniczy
Wirtualny spacer po Cmentarzu Centralnym w Szczecinie w październiku 2020 roku
Po przekroczeniu głównej bramy cmentarnej (najdłuższej w Europie - 77 m ) znalazłam się na terenie Cmentarza Centralnego – Ogrodu Umarłych. Tu jesienią drzewa i krzewy już były pomalowane słońcem, złotem, czerwienią i brązem. Paleta barw z zachwytu piękna rzuca na kolana, nie pozostawia widza obojętnego.
Cmentarz Centralny powstał w 1900 roku według pomysłu i projektu radcy budowlanego, architekta i urbanisty, jednocześnie wizjonera Wilhelma Meyera – Schwartau, ogrodnika Georga Hanniga, który pełnił funkcję dyrektora, a nadburmistrzem w tym czasie w Szczecinie był Hermann Haken. Obecnie powierzchnia Cmentarza Centralnego wynosi 172 ha, jest więc trzecim co do wielkości powierzchni w Europie po Hamburgu i Wiedniu. Gatunków i odmian drzew i krzewów jest ponad 415, to stanowi olbrzymią ich różnorodność. Sadzonki były sprowadzane z Ameryki, terenów dalekowschodnich, z basenu Morza Śródziemnego, sadzone były także rodzime. Niektóre drzewa mają powyżej 100 lat, są też młodsze a inne wyginęły w czasie wojny, jest wiele drzew o wymiarach pomnikowych.
Spośród starych drzew liściastych najliczniejszy jest grab i buki w różnych odmianach między innymi: buk zwyczajny, buk zwyczajny odmiana zwisająca, buk zwyczajny odmiana purpurowa, buk zwyczajny purpurowy odmiana zwisająca oraz jedyny buk trójkolorowy. Rosną także dęby szypułkowe, dęby czerwone zwane amerykańskimi, dąb błotny (podobny do czerwonego lecz liście są węższe i mają głębsze wcięcia), dęby burgundzkie, inaczej frędzelkowate (czapeczka żołędzia jest pokryta frędzelkami, stąd nazwa, liście są węższe od dębu szypułkowego). Rośnie także jeden dąb zimozielony z wiecznie zielonymi liśćmi. Rodzinę klonowatych reprezentują: klon pospolity, klon jawor, klon polny, klon srebrzysty, klon kolchidzki i wiele innych odmian. Drzewa klonowate intensywnie zabarwiają wprost bajkowo Ogród Umarłych. Rosną też w wielu odmianach jarzęby: jarząb pospolity czyli czerwona jarzębina z czerwonymi koralami, jarząb szwedzki i jarząb mączny. Na Cmentarzu Centralnym rosną lipy w różnych odmianach jak lipy: drobnolistne, szerokolistne, holenderskie i krymskie. Rosną topole, brzozy, jesiony w odmianach. Aleja wiodąca od bramy głównej do kaplicy jest obsadzona platanami klonolistnymi z charakterystyczną łaciatą korą i owocami w kształcie piłeczek pingpongowych zwisającymi na długich szypułkach (40 platanów posadził Wilhelm Meyer - Schwartau). Była to aleja imienia twórcy, obecnie jest bezimienna. Spośród drzew iglastych najczęściej występuje sosna zwyczajna, rośnie także sosna czarna, która w słońcu lśni od wypływającej kropelkami żywicy, sosna wejmutka z zakrzywionymi szyszkami jak u banana, sosna żółta, daglezja zielona, choina kanadyjska, limba. Jodły w wielu odmianach, cisy w formie drzewiastej i krzaczastej. Rosną świerki w wielu odmianach jak: świerk pospolity, świerk kaukaski, świerk sitkajski, syberyjski i inne. Bardzo dekoracyjnie prezentują się świerki serbskie - są wąskie w obwodzie, a wysokością górują nad drzewostanem cmentarza, jakby stały na straży i spoglądały na groby. W dużej ilości rosną żywotniki - tuje, cyprysiki np. groszkowy, Lawsona, cyprysik nutkajski oraz cyprysik nutkajski w odmianie zwisającej wyglądający szczególnie dekoracyjnie.
Mnogość krzewów kwitnących, pachnących i owocujących, nad którymi uwija się rój pracowitych pszczół i motyli pozwala wymienić tylko niektóre, np.: złotlin japoński, ognik szkarłatny, pomarańczowy i cytrynowy, pęcherznica kalinolistna, pigwowiec japoński, głóg ostrogłowy i szkarłatny, czeremcha zwyczajna i amerykańska, laurowiśnia wschodnia. Przy Ogrodzie Pamięci rośnie callicarpa czyli pięknotka Bodinera, której owoce jak małe fioletowe perełki na ośnieżonych długich, a wąskich gałęziach wyglądają zachwycająco. Rośnie budleja skrętolistna pochodząca z Chin, prezentująca się najładniej w połowie czerwca, gdy jej lilaróż kwiatki jak małe różyczki są jakby nawleczone na długie zwisające gałęzie. Krzew wzbudzający zachwyt.
Do niezwykle ciekawych drzew i krzewów należą : skrzydłorzech kaukaski, glediczja trójcierniowa i bezbronna, bożodrzew gruczołkowaty, korkowiec amurski i berberys amurski, tulipanowiec amerykański (młode nasadzenie), kasztan jadalny i miłorząb dwudzielny oraz żółtnica pomarańczowa – maclura rzadko uprawiana w Polsce.
Cmentarz Centralny – Ogród Umarłych jest wielkim dziełem sztuki: ukształtowanie terenu, różnorodność drzew i krzewów, cieki wodne i baseny, nagrobki, pomniki niemieckie i nasze polskie.
Zwiedzanie wirtualne było dla mnie niezwykłym przeżyciem w ciszy i zadumie nad przemijaniem czasu.
Tekst - Weronika Ryba
Zdjęcia - Julita Szutowicz
Barwy jesienne |
Jesienne kolory |
Pięknotka Bodiniera |
Żółtnica pomarańczowa (Maclura pomifera) |
