Wydarzenia: Zespół przyrodniczy

Ciekawostki o jemiole – 04.01.2019 r.

Pierwsze w Nowym Roku spotkanie Zespołu Miłośników Przyrody poświęcone było jemiole. Ta dekoracyjna, zimozielona roślina w przeciwieństwie do świerka czy też jodły nie jest powszechnym elementem świątecznych dekoracji, ale mimo to tradycja ozdabiania nią naszych domów w małym zakresie, ale jednak trwa. Nie zawsze jednak wiemy skąd ten zwyczaj się wziął. Na ogół kojarzy nam się jemioła z innym zwyczajem, który przywędrował do nas z krajów anglosaskich o zwyczaju całowania się pod jej pędami. Jemioła to wyjątkowo ciekawa roślina, w naszej florze jedyna, z którą wiąże się wiele ciekawych mitów, wierzeń i przesądów. Od wieków w wielu kulturach była symbolem wiecznego życia, nieśmiertelności duszy oraz płodności. Rozwijała się bowiem i owocowała w zimie, kiedy wszystko w przyrodzie zamiera. Właśnie teraz w okresie zimy, kiedy drzewa pozbawione są liści prezentuje się nam w całej swej krasie. Jemioła to wieloletni, zimozielony, rozdzielnopłciowy krzew rosnący w koronach drzew liściastych oraz iglastych. W Polsce drzewa liściaste zasiedla jemioła pospolita, jodły – jemioła jodłowa a sosny i świerki jemioła rozpierzchła.
Jemiołę pospolitą najczęściej spotkamy na topolach, wierzbach, brzozach, robiniach pseudoakacjach, jarząbach oraz jabłoniach i jesionach.
Jemioła jest półpasożytem albo tak zwanym pasożytem łaskawym, bowiem z drzewa - żywiciela pobiera tylko wodę z solami mineralnymi a sama w procesie fotosyntezy wytwarza węglowodany. Oczywiście, gdy jemioła występuje na drzewach masowo, jak to często możemy obserwować, stan taki może wyjątkowo silnie osłabiać drzewa. W marcu w kątach liści jemioła wytwarza drobne żółto-zielone, rozdzielnopłciowe kwiaty, które mają delikatny zapach pomarańczy i są w tym okresie bardzo chętnie odwiedzane przez pszczoły. Zimą na krzewach żeńskich jemioły pospolitej dojrzewają liczne białe, opalizujące nibyjagody, które w kleistym miąższu kryją nasiona. Nasiona jemioły rozsiewają różne gatunki ptaków, które chętnie zjadają jej owoce i w ten sposób przenoszą je na inne drzewa. Również czyszczenie przez ptaki dziobów, oklejonych resztkami owoców, powoduje przylepianie nasion jemioły do konarów i gałęzi. Tak, więc gdyby nie ptaki jemioły nie byłoby w przyrodzie. Jemioła od wieków jest znana jako roślina lecznicza. Była podstawowym ziołem w apteczce dawnych mieszkańców północno-wschodniej Europy. Była wówczas panaceum na wszystkie dolegliwości i choroby, jak ciężkie zranienia, owrzodzenia, ataki epilepsji. Wysuszone owoce jemioły podawano dzieciom cierpiącym na pasożyty jelitowe. Lista chorób leczonych jemiołą jest długa. Jeszcze w XIX wieku lekarze przypisywali ją między innymi na wzmocnienie organizmu i chorym cierpiącym na reumatyzm. Lecznicze właściwości ziela jemioły wykorzystywano także w celu zapobiegania chorobom zwierząt gospodarskich, w tym także rodzin pszczelich. Chętnie jedzą ją żubry, sarny, jelenie, zające oraz kozice. Można więc przypuszczać, że i dzikim zwierzętom znane jest jej dobroczynne działanie.
Współczesna medycyna i nauka potwierdziła lecznicze właściwości jemioły. Zawarte w niej liczne związki biologicznie czynne działają przeciwskurczowo, przeciwkrwotocznie, nasercowo, obniżają ciśnienie krwi oraz wpływają dodatnio na przemianę materii. Stosowana jest w chorobach kobiecych oraz dolegliwościach wieku starczego. Najnowsze badania wykazały, że związki zawarte w jemiole wykazują działanie przeciwnowotworowe.  Należy być jednak ostrożnym w jej stosowaniu albowiem zawiera jemioła substancje, które po przedawkowaniu mogą powodować niepożądane objawy chorobowe. Kiedyś przed wiekami traktowano jemiołę jako szczególny dar bogów.   Kult tej rośliny był powszechny w różnych krajach i na różnych kontynentach, wszędzie tam gdzie ta niezwykła roślina występowała.  I co ciekawe wszędzie chroniła domowników przed złymi urokami, czarami, chorobami. Miała moc chronienia domów przed piorunami i pożarami. Jemioła wskazywała także miejsca ukrycia skarbów. Zapewniała udane łowy a także zwycięstwo w walkach, czy zapewniała bezpieczeństwo w podróży.
W średniowieczu z jej pędów sporządzano amulety, które miały chronić od nieszczęść. Podobno noszenie przy sobie gałązek magicznej jemioły miało zapobiegać procesom starzenia się. A ze względu na to, że roślinę tę wykorzystuje się także w kosmetyce to może jest w tym jakaś część prawdy.
Wieszajmy  więc tę niezwykłą, magiczną roślinę w naszych domach, niech tak, jak wierzyli w nią nasi przodkowie nie tylko je zdobi, ale i przynosi szczęście i pomyślność.

Tekst i zdjęcia: Aleksandra Wasiukiewicz

Krzewy jemioły pospolitej na jabłoni

Młoda roślina jemioły pospolitej na gałęzi jaboni

Owoce jemioły pospolitej