Wydarzenia: Zespół przyrodniczy

Spacer po historycznym Dąbiu – 05.04.2024

Spacer po historycznym Dąbiu – 05.04.2024
Najstarsza informacja o Dąbiu pochodzi z 1121 roku. Miał wówczas istnieć warowny gród Vadam, zdobyty i zniszczony podczas pierwszej wyprawy Bolesława Krzywoustego na Pomorze.
Od 1173 roku na pewno istniała słowiańska osada należąca do klasztoru w Kołbaczu. Źródła podają, że książę pomorski Warcisław II podarował te ziemie świeżo sprowadzonym na Pomorze cystersom.
Wyłącznym właścicielem osady stał się klasztor, który sprawował sądy, ściągał podatki oraz czerpał przeróżne dochody z rozwijającego się życia gospodarczego.
Po przekopaniu Małej Płoni (1176 -1182) wieś kościelna znalazła się na wyspie i ograniczyła swój rozwój przestrzenny do terenu wyznaczonego wodami rzeki.
W połowie XIII wieku (1255 r.) funkcjonował tutaj wolny targ , będący jednym z trzech takich organizmów istniejących na obszarze władztwa cystersów (Czarnowo, Dąbie, Wełtyń).
Przypuszczalnie na początku XII w powstał pierwszy kościół. Potwierdzona wiadomość , kiedy za zgodą cystersów książę pomorski Barnim I przekazał kościołowi darowiznę z ośmiu łąk i roli . Zapis dotyczył kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja (1260 r.).
Już w 1260 r. źródła wymieniają młyn na Małej Płoni. Produkty wytwarzane przez ten oraz inne urządzenia młynarskie osiągały najwyższą jakość i ściągały do przemiału zboża nawet najwybredniejszych piekarzy ze Szczecina.
Od 1245 roku szczecińskich piekarzy zwolniono z opłat celnych i drogowych, nakładanych na wszystkich innych korzystających z „kamiennej drogi”.
W 1249 zawarty został układ między księciem pomorskim Barnimem I a opatem kołbackim Andrzejem na podstawie którego książę przejął w dożywotnie lenno ówczesne Dąbie wraz z przyległymi wsiami.
W 1243 r Barnim I pozwolił mieszczanom na użytkowanie lasów i łąk.
Książę podzielił się z mnichami połową wszystkich dochodów z sądownictwa, ceł, czynszów i dziesięcin. Zatrzymał sobie całkowity dochód z handlu i 2/3 profitów z młynów. W zamian za to zwolnił klasztorne łodzie pływające po Płoni z opłat w Dąbiu oraz na terenie całego Pomorza.
Dąbie otrzymało kształt zbliżony do owalu podzielonego na regularne prostokątne bloki. Wspólnym elementem był cały nurt Małej Płoni.
Od 1277 r. rozpoczęto budowę wspólnego pierścienia murów miejskich. Mury wznoszono za pieniądze księcia pomorskiego Barnima I. W obrysie murów były cztery bramy, 32 czatownie i furta wodna. Jeszcze w 1870 r. zachowany był pełen pierścień murów miejskich.
W Dąbiu działali młynarze, folusznicy , sukiennicy, rybacy śródlądowi i morscy, szewcy, piekarze, piwowarzy, kowale, szpitalnicy i rzeźnicy.
W ostatnich latach XVI wieku kończy się okres prosperity Dąbia, zepchniętego od tego czasu do roli satelitarnego ośrodka, podporządkowanego Szczecinowi.
W latach 1603 - 1626 w Dąbiu istniała warzelnia soli.
W latach 40.XIX wieku przystosowano jeden z młynów do tłoczenia oleju. W połowie wieku pracowały już dwie olejarnie, rafineria oleju, trzy młyny zbożowe, dwie niewielkie cementownie, fabryka chemiczna i papiernia
W 1836 – 1837utwardzono wszystkie główne ulice i wzdłuż nich położono chodniki.
W latach 30. XX w. założono sztuczną plażę.
Wybudowano 2 spichlerze zbożowe z nabrzeżami portowymi i pirsem wysuniętym w wodę.
Główne ulice od czasów średniowiecznych do dzisiaj to obecne: ul. Anieli Krzywoń, Emilii Gierczak.
W październiku 1939 roku Dąbie włączono w granice terytorialne Wielkiego Szczecina.
W 1939 r. żyło tutaj 16 207 mieszkańców, w 2010 r. tylko 13 086.
Finał II wojny światowej okazał się dla dzielnicy tragiczny.
Ciężkie walki od 14 do 20 marca spowodowały ogromne zniszczenia.
Szacuje się, że w gruzach legło 75 – 80% zabudowy. Jeśli nawet stał jakiś budynek to był on spalony.
Wielkie pustacie straszyły w centrum jeszcze w latach 60. XX w.
Do zabudowy centrum przystąpiono w początkach lat 60.

Tekst i zdjęcia : Julita Szutowicz 

                                                 Uczestnicy spaceru poznają historię Dąbia                                                         Spacerkiem przez park

                                         Odpoczynek                                          Trzeba się posilić                                             Mały relaks

                               Rzeka Płonia przepływa pod hotelem                                                                        Uroki Płoni

                                    Szklana podłoga w hotelu Bończa                                            Ołtarz główny z 1866 r. w kościele pw. NPNMP