Wydarzenia: Przewodnik turystyczny po Szczecinie

ZŁOTY WIEK POMORZA

ZŁOTY WIEK POMORZA -

sztuka na dworze książąt pomorskich w XVI i XVII w.

Dyrektor Muzeum Narodowego w Szczecinie Lech Karwowski od wielu lat czynił starania, by doszło do otwarcia tak wspaniałej i potrzebnej wystawy. Do tego trzeba było wspólnych rozmów muzealników polskich i niemieckich. Wystawa została sfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach programu Interrreg IVA. W ten sposób przywraca się zbiorową pamięć o polsko-niemieckim dziedzictwie. Tylko dialog z przedstawicielami Muzeum Narodowego w Szczecinie i Muzeum Krajowym w Greifswaldzie dał możliwość stworzenia wystawy, a zatem zainteresowanie się dziejami dynastii Gryfitów rządzących na ich terenach.

Dynastia Gryfitów od XII - XVII w. panowała na ziemiach nad południowym Bałtykiem wąskim pasem - od Bartha na zachodzie do Lęborka na wschodzie, na południu sąsiadowała z Polską i Branderburgią. Pierwszy książę, Warcisław I, schrystianizował Pomorze łącznie ze Szczecinem przez Ottona biskupa z Bambergu za wstawiennictwem polskiego księcia Bolesława Krzywoustego w 1124 r. Książę Barnim I nadał Prawo Lokacji Szczecinowi w 1243 r. Książę Barnim III zbudował kamienny dom na Wzgórzu Zamkowym, była to początkowa siedziba książęca. Najbardziej przysłużył się swej dynastii Bogusław X Wielki, który ożenił się z Anną Jagiellonką w 1491 r. - córką króla Polski Kazimierza Jagiellończyka, wnuczką Władysława Jagiełły. Pierwsza żona nie dała mu dziecka, a dzięki Annie dynastia przedłużyła swoje panowanie o 150 lat. Bogusław zjednoczył małe księstwa w całość, zreformował gospodarkę i sądy, zadbał o bezpieczeństwo i stabilność kraju, ograniczył wpływy kleru. Tak rozpoczął się Złoty Wiek Pomorza. Wygaśnięcie dynastii następuje w 1637 r. , kiedy umiera ostatni potomek Bogusław XIV.

Państwo Pomorskie – Księstwo Pomorskie było zawsze nękane przez Brandenburgię i dlatego Bogusław X zapewnił elektora, że z chwilą wygaśnięcia dynastii Księstwo Pomorskie przejdzie w posiadanie Brandenburgii. Książęta wiedzieli, że są słabi militarnie, dlatego dbali o rozwój artystyczny księstwa, a to się w polityce bardzo liczyło. Zakładano liczne fundacje artystyczne, wznoszono potężne dwory i zamki, sprowadzano na dwory artystów, nabywano dzieła sztuki: obrazy, rzeźby, stroje, wyroby jubilerskie. Na przykład portret księcia Filipa I namalował Lukas Cranach Młodszy- europejskiej sławy artysta, a gobelin de Croya utkany był także na zamówienie Filipa I, Drzewo Genealogiczne dynastii na zamówienie Barnima IX wykonał Kornelius Cromeni. Nabywano kielichy mszalne, biżuterie dla książąt i ich żon. Mapa Eilharda Lubinusa z 1618 r. wykonana na zlecenie Filipa II jest największym osiągnięciem kartografii europejskiej na przełomie XVI i XVII wieku. Jest to przede wszystkim pomnik panowania dynastii Gryfitów.

W 1637 r., w czasie trwania wojny 30- letniej, następuje wygaśnięcie dynastii.

W wyniku pokoju w Westfalii Księstwo Pomorskie jest podzielone między Szwecję i Brandenburgię. Szwecja otrzymuje tereny na zachód od Odry łącznie ze Szczecinem, a Brandenburgia otrzymuje tereny na wschód od Odry. W wyniku czego dzieła sztuki zostały rozproszone, zniszczone, jednak największe straty przyniosła II Wojna Światowa.

Wystawa ta w 2011 r. została uhonorowana nagrodą SYBILLA przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – jako najlepsza wystawa historyczna roku. Obecne pokolenie wykazuje zainteresowanie przeszłością tych ziem, na których przyszło nam żyć.

 Tekst: Weronika Ryba,  foto: Marek Michalak Julita Szutowicz

Bogusław z żoną Małgorzatą i żoną Anną Jagielonką

Grupa przed Muzeum Narodowym

GRYF w kamieniu - godło Pomorza

Mapa Lubinusa