Wydarzenia: Przewodnik turystyczny po Szczecinie
ZŁOTY WIEK POMORZA
ZŁOTY WIEK POMORZA
Sztuka na dworze Książąt Pomorskich z dynastii Gryfitów w XVI i XVII w.
Wieloletnie starania muzealników ze Szczecina i muzealników z Greifswaldu o pozyskanie eksponatów dotyczących władztwa książąt z dynastii Gryfitów przyniosły efekty i doprowadziły do opracowania wystawy przedstawiającej ZŁOTY WIEK POMORZA na przestrzeni XVI i XVII stulecia.
Patronat nad wystawą sprawuje marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz oraz premier Meklenburgii – Pomorze Przednie Erwin Selering. Tylko dialogi między muzealnikami Szczecina i Greifswaldu pozwoliły przywrócić pamięć o polsko-niemieckim dziedzictwie. Wystawa została sfinansowana ze składek Unii Europejskiej.
Księstwo Pomorskie rozciągało się wąskim pasem nad Bałtykiem od Bartha do Lęborka, a na południu graniczyło z Polską i Brandenburgią. Książęta wiedzieli, że militarnie są słabi, dlatego dbali o rozwój artystyczny swego kraju. W tych latach to się bardzo liczyło. Zakładano liczne fundacje artystyczne, budowano nowe miasta, wznoszono wspaniałe pałace, sprowadzano artystów na dwory, nabywano dzieła sztuki, jak złote naczynia mszalne, biżuterię dla siebie, swoich żon i córek. Zamawiano portrety rządzących. I tak na przykład portret Filipa I wykonał Lucas Cranach Młodszy – najbardziej utalentowany malarz europejski, gobelin de Croya był wykonany na zamówienie księcia Filipa I. Drzewo genealogiczne na zlecenie Barnima IX wykonał Cornelus Crommeny. Mapę całego Pomorza wykonał na zlecenie Filipa II profesor Eilhard Lubinus w 1618 r. Mapa zwana Lubinusa była wielkim osiągnięciem w kartografii europejskiej.
Początek dynastii Gryfitów sięga XII w. Pierwszym księciem był Warcisław I, który przy pomocy Bolesława Krzywoustego (był wtedy lennikiem Polski) schrystianizował Pomorze, a biskup Otton z Bambergu ochrzcił. Wiedzieli oni, że tylko chrzest otworzy drzwi do Europy. Nastąpiło to w 1124 r. Rozpoczęto budować kościoły i klasztory niszcząc wszelkie ślady pogaństwa.
Następnym ważnym księciem był Barnim I, który nadał Szczecinowi Prawo Lokacji w 1243 r. Barnim III zbudował kamienny dom na wzgórzu – siedzibę książąt. Natomiast złotymi zgłoskami zapisał się wśród książąt BOGUSŁAW X zwany Wielkim. Panowanie tego władcy rozpoczęło ZŁOTY WIEK POMORZA. W 1474 r. zjednoczył małe księstwa w całość, zadbał o bezpieczeństwo i stabilność kraju, zreformował administrację i ograniczył prawa kleru. Księstwo Gryfitów było stale nękane przez Brandenburgię. Książę zdecydował się ożenić z księżniczką Brandenburską pragnąc pokoju i rozwoju gospodarczego swego kraju. W kontrakcie ślubnym była umowa, że jeśli nie będzie potomstwa, Księstwo Gryfitów przechodzi na własność Brandenburgii. Pierwsza żona nie dała potomstwa, Bogusław oddalił ją i w 1491 r. ożenił się z królewną Polski – Anną Jagiellonką, córką króla Polski Kazimierza Jagiellończyka. Anna Jagiellonka dała mu ośmioro dzieci. W ten sposób przedłużył panowanie dynastii o 150 lat.
W 1637 r. umiera bezpotomnie ostatni książę Bogusław XIV, następuje więc wygaśnięcie dynastii. W tym czasie w Europie trwała wojna 30-letnia. Na mocy zawartego pokoju w Westfalii Księstwo Pomorskie jest podzielone między Szwecję i Brandenburgię. Szwecja otrzymuje tereny na zachód od Odry łącznie ze Szczecinem, a Brandenburgia otrzymuje tereny na wschód od Odry.
W ten sposób zakończyło swoje istnienie Księstwo Pomorskie, rozkradzione i zniszczone zostały dzieła sztuki. Reszty dokonała II Wojna Światowa. Obecnie widzimy wielkie zainteresowanie dawnymi dziełami sztuki. Skupuje się na aukcjach obrazy, biżuterie oraz złote naczynia mszalne. Niektórzy zwiedzający nie potrafią zrozumieć jak można było prostymi narzędziami wykonać tak finezyjne precjoza.
Mówiąc o Złotym Wieku należy wspomnieć o Sydonii von Borck ur. w 1540 r. w Trzmielach koło Reska. Po śmierci rodziców była na dworze Filipa I i tam poznała Ernesta Ludwika, syna księcia Filipa I. Zakochali się w sobie. Ernest Ludwik obiecał małżeństwo, ale słowa nie dotrzymał. Sydonia zmuszona była opuścić dwór urażona. Wtedy miała powiedzieć : „ Nim pięćdziesiąt lat minie, dynastia wyginie”. W tym czasie zaczęli umierać bezpotomnie książęta. Przypomniano wtedy o Sydonii, która miała rzucić klątwę na dynastię. W XVI wieku szalała inkwizycja. Sydonię torturowano, a potem spalono na stosie w sierpniu 1620 r.
Uczestnicy z wielkim zainteresowaniem oglądali eksponaty i chętnie słuchali o sztuce na dworze Książąt Pomorskich..
Tekst- Weronika Ryba
Foto – Janusz Wesołek
Książę Filip I - wnuk Bogusława X |
Sydonia von Borck |
Grupa zwiedzających |
Drzewo genealogiczne Gryfitów |
